Forhandlingskraft

Jordbruksforhandlingane kom dette året i mål. Målgangen vart ikkje optimal i høve målet om å auke norsk matproduksjon. For det store fleirtalet av matprodusentar vart det eit skuffande resultat. Skuffande fordi fleirtalet på dagens Storting ikkje verkar å ha forstått at kraftigare økonomiske verkemidlar må til for å auke matproduksjonen framover. Skuffa fordi dei økonomiske verkemidlane ikkje samsvarar med dei ambisiøse måla.

Ein kom til semje om 400 mill. kroner i auka inntektsmoglegheiter. Av desse 45 mill. i auka budsjettmidlar, 315 i auka målprisar, 30 mill. i restmidlar frå 2014 og 10 mill endra effekt jordbruksfrådrag. Sogn og Fjordane Bondelag støttar avtalen som er inngått, men ikkje fordi avtalen gir grunnlag for auka matproduksjon. Avtalen gir ein mogleg inntektsvekst på ca. 13 000 kroner, noko som er godt under resten av samfunnet. Det er provoserande at staten held seg til prosentvis vekst så lenge eit årsverk innan landbruket er ca. 160 000 dårlegare betalt enn i resten av samfunnet. Det er nesten litt småleg at Stortingsfleirtalet ikkje vil gje norske bønder ei kronemessig lik inntektsutvikling med andre grupper. I år var det mogleg å redusere noko av gapet i inntekter mellom landbruket og resten av samfunnet om viljen hadde vore der. Det var han dessverre ikkje.

Staten meiner det er greitt å behalde ein underbetalt matproduksjon og svarte med 90 mill i sitt tilbod. På ny provoserte Sylvi Listhaug med å komme med eit tilbod som ikkje hadde forankring i Stortinget, både når det galt innretning og ramme. KRF og Venstre står, slik vi opplever det, bak det reviderte tilbodet til Staten som var på 295 mill. Så forhandla Bondelaget seg fram til 400 mill. Ut over det vi kan rekne med at stortinget hadde godteke, hadde vi ein forhandlingsgevinst på 105 mill kroner, pengar vi bønder ikkje hadde råd å seie frå oss. Eg veit at mange med god grunn er skuffa, og då særleg om ein tenkjer at utviklinga vi har sett dei to siste åra skal halde fram. Slikt nivå på jordbruksoppgjeret som i 2015 vil ikkje vere til å leve med på sikt. Nivået må hevast, og arbeidet med å skape forståing for røyndomen i landbruket hos både politikarar og forbrukarar må halde fram med full styrke.

Hovudgrunnane til at Bondelaget valde å signere ein avtale må sjåast på som strategiske i forhold til framtidig forhandlingskraft. Omsyn til vår viktigaste allierte som er forbrukaren, forhandlingsinstituttet, kraft i organisasjonen og framtidig viktige oppgjer, er vurderingar som ligg til grunn for å inngå ein avtale. At landbruket klarar å stå saman framover vil vere svært viktig.

Avtalen som vart underteikna manglar visjonar både innan investering og miljø. I staden for auka fokus på investering vart investeringsverkemidlane svekka med 40 mill. kroner då rentestøtteordninga vert avvikla for nye investeringar. Dette viser at regjeringa ikkje ser utfordringane med lausdriftskravet som kjem i 2024.

Det kan verke rart at vi har signert på ein avtale vi ikkje er einige i. Manglande inntektsutvikling for Vestlandsbonden og kutt av fraktstøtta på pelsdyr er i utgangspunktet so viktig at ein kunne sjå føre seg eit brot. Når det likevel ikkje er noko å hente på desse to sakene i stortinget, ville brotet vore verdilaust.

Vestlandsbonden er framleis optimistisk, først og fremst fordi vi lever i eit samfunn som i aukande grad verdset bonden sitt arbeid. Mange politikarar, i alle fall dei frå distrikta, bryr seg om og ser utfordringane for matproduksjonen i landet. Utfordringa ser ut til å vere å få politikarane i sentrale posisjonar til å forstå kva utfordringar vi står overfor.

Helsing Sogn og Fjordane Bondelag
Anders Felde